Μανουὴλ Χρυσάφης ὁ Α'
Ἄρχων Λαμπαδάριος τῆς Μ.τ.Χ.Ἐ.
Μανουὴλ ἢ Ἐμμανουὴλ Χρυσάφης ὁ παλαιός, ὁ ἐπὶ τῆς ἁλώσεως Λαμπαδάριος τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας, διακεκριμένος μελοποιός, μελίσας πολλὰ ἔργα, ἐξ ὧν ὡς ἐκ τῶν περιστάσεων σῴζονταί τινα ἀνήκοντα εἰς τὸ Παπαδικὸν μέλος.
Ἔγραψεν ἐξ ἀπόψεως θεωρητικῆς περὶ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς πραγματείαν. Ἔσχε Γεράσιμον ἱερομόναχον μαθητὴν αὐτοῦ, πιθανῶς τὸν ἐνώπιον τοῦ Πορθητοῦ προσκληθέντα μετὰ τoυ Γεωργίου ἢ Γρηγορίου τοῦ Ἀλυάτoυ. Κῶδιξ τοῦ ἔτους 1672 τῆς ἱερᾶς μονῆς Λειμῶνος (ἀρ. 239), ὀνομάζει τὸν Μανουὴλ «Λαμπαδάριον τοῦ εὐαγοῦς βασιλικοῦ κλήρου».
Ὁ Μανουὴλ ἐν τοῖς χειρογράφοις ὀνομάζεται καὶ Μαΐστωρ. Τὸ ὑπὸ τοῦ Μανουὴλ Χρυσάφου ποιηθὲν Στιχηράριον εἶχεν ἀνὰ χείρας καὶ ὁ νέος Χρυσάφης, ὅστις καὶ μετέβαλε τὴν σημαδοφωνίαν αὐτοῦ, ἀνανεώσας αὐτὴν κατὰ τὸ ἴδιον αὐτοῦ σύστημα, ὡς ἐξάγεται ἐκ τοῦ ὑπ᾽ἀρ. 239 κώδικος τῆς μονῆς τοῦ Λειμῶνος.