Ἡ Ἀκολουθία κατά τήν ἐν τῷ Μηναίῳ τάξιν.

Τῇ Τετάρτῃ ἑσπέρας: ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

Μετά τό· «Νῦν ἀπολύεις...», συνάπτεται ὁ διά τό Ἀπόδειπνον προορισμένος Προεόρτιος Κανών· «Κύματι θαλάσσης... – Ἄρχων ἐξ Ἰούδα...». Εἰς τό τέλος ἐπαναλαμβάνεται ὁ Εἱρμός τῆς θ΄  ᾨδῆς· «Ἀπορεῖ πᾶσα γλῶσσα...».

Ἀπολυτίκιον: Τό Προεόρτιον· «Ἀπεγράφετό ποτε...», τρίς.

Τῇ Πέμπτῃ πρωΐ: ΟΡΘΡΟΣ

Μετά τό· «Ἀγαθόν τό ἐξομολογεῖσθαι...», τό Τρισάγιον, τό Προεόρτιον Ἀπολυτίκιον· «Ἀπεγράφετό ποτε...», ἡ Ἐκτενής, γίνεται τελεία Ἀπόλυσις καί εὐθύς ἡ Ἀκολουθία τῶν Μεγάλων Ὡρῶν.

ΑΙ ΜΕΓΑΛΑΙ ΩΡΑΙ

Ὥρα Α΄.

Ὁ Ἱερεύς: «Εὐλογητός ὁ Θεός...». «Δόξα σοι, ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι...», «Βασιλεῦ Οὐράνιε...».

Τρισάγιον.

Ὁ Ἱερεύς: «Ὅτι σοῦ ἐστιν...».

Ὁ Ἀναγνώστης: «Κύριε, ἐλέησον», ιβ΄. «Δόξα, Καί νῦν...». «Δεῦτε προσκυνήσωμεν...» καί οἱ Ψαλμοί τῆς Α΄ Ὥρας. Δόξα· «Ἀπεγράφετό ποτε...», Καί νῦν· «Τί σέ καλέσωμεν, ὦ Κεχαριτωμένη...».

Οἱ Χοροί: Ψάλλουσι τά Στιχηρά Ἰδιόμελα· «Βηθλεέμ, ἑτοιμάζου... – Νῦν προφητική πρόῤῥησις...» (ἄρχεται ὁ α΄ Χορός).

Δόξα, Καί νῦν: «Τάδε λέγει Ἰωσήφ...».

Ἡ Προφητεία: «Καί σύ, Βηθλεέμ, οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ...» (Μιχ. ε΄ 2).

Ἀπόστολος: «Πολυμερῶς καί πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεός...» (Ἑβρ. α΄ 1-12).

Εὐαγγέλιον: «Τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ Γέννησις οὕτως ἦν...» (Ματθ. α΄ 18-25).

Ὁ Ἀναγνώστης: «Τά διαβήματά μου κατεύθυνον...».

Τρισάγιον.

Κοντάκιον: «Ἡ Παρθένος σήμερον...». «Κύριε, ἐλέησον», μ΄. «Ὁ ἐν παν­τί καιρῷ...». «Κύριε, ἐλέησον», τρίς. «Δόξα, Καί νῦν...». «Τήν τιμιωτέραν... – Ἐν ὀνόματι Κυρίου εὐλόγησον, πάτερ».

Ὁ Ἱερεύς: «Ὁ Θεός οἰκτειρήσαι ἡμᾶς...» καί ἡ Εὐχή· «Χριστέ, τό φῶς τό ἀληθινόν...» καί ἄρχεται ἡ Γ΄ Ὥρα.

Ὥρα Γ΄.

Ὁ Ἀναγνώστης: «Δεῦτε προσκυνήσωμεν...» καί οἱ Ψαλμοί τῆς Γ΄ Ὥρας. Δόξα· «Ἀπεγράφετό ποτε...», Καί νῦν· «Θεοτόκε, σύ εἶ ἡ ἄμπελος...».

Οἱ Χοροί: Ψάλλουσι τά Στιχηρά Ἰδιόμελα· «Οὗτος ὁ Θεός ἡμῶν... – Πρό τῆς Γεννήσεως τῆς σῆς...» (ἄρχεται ὁ β΄ Χορός).

Ἀρχομένων τῶν Ἰδιομέλων ὁ Μ. Ἀρχιδιάκονος¹⁰⁷ φέρων τόν μέλανα Μανδύαν καί κρατῶν κατζίον ἐξέρχεται τῆς Βορείου Πύλης, προπορευομένου λαμπαδούχου καί θυμιᾷ ἀπό τοῦ πρό τῆς Ὡραίας Πύλης χώρου τόν Θρόνον τρίς, ἀνά τρίς τάς τέσσερας εἰκόνας τοῦ Τέμπλου, τήν Δυτικήν Πύλην, εἶτα τόν Θρόνον τρίς, τούς Χορούς, σχῆμα εἰς τόν Θρόνον καί ἐν συνεχείᾳ, ὡς συνήθως, τόν λαόν· κατά τήν ἐπιστροφήν τρίς τόν Θρόνον, τό τέμπλον καί εἰσέρχεται διά τῆς Νοτίου Πύλης εἰς τό Ἱερόν Βῆμα.

Δόξα, Καί νῦν: «Ἰωσήφ, εἰπέ ἡμῖν...».

Προφητεία: «Οὗτος ὁ Θεός ἡμῶν...» (Βαρούχ γ΄ 36-δ΄ 4).

Ἀπόστολος: «Πρό τοῦ ἐλθεῖν τήν πίστιν...» (Γαλ. γ΄ 23-29).

Εὐαγγέλιον: «Ἐξῆλθε δόγμα παρά Καίσαρος Αὐγούστου...» (Λουκ. β΄ 1-20).

Ὁ Ἀναγνώστης: «Κύριος ὁ Θεός εὐλογητός...».

Τρισάγιον.

Κοντάκιον: «Ἡ Παρθένος σήμερον...» κτλ. ὡς καί τῇ Α΄ Ὥρᾳ.

Ὁ Ἱερεύς: Τήν Εὐχήν· «Δέσποτα Θεέ...» καί ἄρχεται ἡ ΣΤ΄ Ὥρα.

Ὥρα ΣΤ΄.

Ὁ Ἀναγνώστης: «Δεῦτε προσκυνήσωμεν...» καί οἱ Ψαλμοί τῆς ΣΤ΄ Ὥρας. Δόξα· «Ἀπεγράφετό ποτε...», Καί νῦν· «Ὅτι οὐκ ἔχομεν παῤῥησίαν...».

Οἱ Χοροί: Ψάλλουσι τά Στιχηρά Ἰδιόμελα· «Δεῦτε, πιστοί, ἐπαρθῶμεν... – Ἄκουε, οὐρανέ καί ἐνωτίζου ἡ γῆ...» (ἄρχεται ὁ α΄ Χορός).

Ἀρχομένων τῶν Ἰδιομέλων ὁ Δευτερεύων¹⁰⁸ φέρων τόν μέλανα Μανδύαν καί κρατῶν κατζίον θυμιᾷ, ὡς καί ὁ Μ. Ἀρχιδιάκονος κατά τήν Γ΄ Ὥραν.

Δόξα, Καί νῦν: «Δεῦτε, χριστοφόροι λαοί...».

Προφητεία: «Προσέθετο Κύριος λαλῆσαι τῷ Ἄχαζ...» (Ἠσ. ζ΄ 10).

Ἀπόστολος: «Κατ’ ἀρχάς σύ, Κύριε, τήν γῆν ἐθεμελίωσας...» (Ἑβρ. α΄ 10-14, β΄  1-3).

Εὐαγγέλιον: «Τοῦ Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεέμ...» (Ματθ. β΄ 1-12).

Ὁ Ἀναγνώστης: «Ταχύ προκαταλαβέτωσαν...».

Τρισάγιον.

Κοντάκιον: «Ἡ Παρθένος σήμερον...» κτλ. ὡς ἐν τῇ Α΄ Ὥρᾳ.

Ὁ Ἱερεύς: Τήν Εὐχήν· «Θεέ καί Κύριε τῶν Δυνάμεων...» καί ἄρχεται ἡ Θ΄ Ὥρα.

Ὥρα Θ΄.

Ὁ Ἀναγνώστης: «Δεῦτε προσκυνήσωμεν...» καί οἱ Ψαλμοί τῆς Θ΄ Ὥρας. Δόξα· «Ἀπεγράφετό ποτε...», Καί νῦν· «Ὁ δι’ ἡμᾶς γεννηθείς...».

Ὁ β΄ Χορός: Ψάλλει τό Στιχηρόν Ἰδιόμελον· «Ἐξεπλήττετο ὁ Ἡρώδης...».

Ἀρχομένων τῶν Ἰδιομέλων ὁ Τριτεύων¹⁰⁹ φέρων τόν μέλανα Μανδύαν καί κρατῶν κατζίον θυμιᾷ, ὡς καί οἱ ἄλλοι Διάκονοι.

Ὁ α΄ Χορός: Ψάλλει τό ἕτερον Στιχηρόν Ἰδιόμελον· «Ὅτε Ἰωσήφ, Παρθένε...», τό τέλος τοῦ ὁποίου· «σύν Πατρί καί Ἁγίῳ Πνεύματι», ψάλλει ὁ β΄ Χορός.

Ὁ α΄ Χορός: Δόξα.

Ὁ β΄ Χορός: Καί νῦν. Ἐν συνεχείᾳ ὁ·

Κανονάρχης: Στάς εἰς τό μέσον τοῦ Ναοῦ καί βλέπων πρός ἀνατολάς, ἀναγινώσκει εὐλαβῶς καί κατά τό ὕφος τοῦ Ἀποστόλου τό Ἰδιόμελον· «Σήμερον γεννᾶται ἐκ Παρθένου...» τρίς καί συνεχίζει· «Ῥάκει καθάπερ βροτός...» μέχρι τοῦ· «Προσκυνοῦμέν σου τήν Γένναν, Χριστέ», ὅπερ ἐπαναλαμβάνει τρίς, τό δέ· «Δεῖξον ἡμῖν...», ἅπαξ.

Οἱ Χοροί: Ψάλλουσι τοῦτο δίχορον κατά στίχον. Μεθ’ ὅ·

Προφητεία: «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν...» (Ἠσ. θ΄  6).

Ἀπόστολος: «Ὁ ἁγιάζων καί οἱ ἁγιαζόμενοι...» (Ἑβρ. β΄ 11-18).

Εὐαγγέλιον: «Ἀναχωρησάντων τῶν μάγων...» (Ματθ. β΄ 13-23).

Ὁ Ἀναγνώστης: «Μή δή παραδῴης ἡμᾶς...».

Τρισάγιον.

Κοντάκιον: «Ἡ Παρθένος σήμερον...» κτλ. ὡς ἐν τῇ Α΄ Ὥρᾳ.

Ὁ Ἱερεύς: Τήν Εὐχήν· «Δέσποτα Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ...» καί ἡ μικρά

                                                         Ἀπόλυσις.

Ο ΜΕΓΑΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΜΕΤΑ
 ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

«Εὐλογημένη ἡ βασιλεία...».

Προοιμιακός – Εἰρηνικά.

Εἰς τό· «Κύριε, ἐκέκραξα...» ἱστῶμεν Στίχους ς΄.

Ἑσπέρια: Τά 4 Στιχηρά Ἰδιόμελα τῆς Ἑορτῆς· «Δεῦτε ἀγαλλιασώμεθα... – Τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ γεννηθέντος... – Ἡ βασιλεία σου, Χριστέ ὁ Θεός... – Τί σοι προσενέγκωμεν, Χριστέ...», τά δύο πρῶτα ἐκ δευτέρου.

Δόξα, Καί νῦν: Τό Ἰδιόμελον τῆς Ἑορτῆς· «Αὐγούστου μοναρχήσαντος...».

Εἴσοδος: Μετ’ Εὐαγγελίου· «Φῶς ἱλαρόν...» καί·

Εὐθύς·

1.– Τό Α΄ Ἀνάγνωσμα¹¹⁰· «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός...», ἐν τέλει τοῦ ὁποίου·

Ὁ α΄ Χορός: Ψάλλει τό Τροπάριον· «Λαθών ἐτέχθης...».

Ὁ Ἀναγνώστης: Τούς στίχους, εἰς ἕκαστον τῶν ὁποίων·

Οἱ Χοροί: Ψάλλουσι τό τέλος τοῦ Τροπαρίου· «Καί μάγους σοι προσ­ήνεγκεν...».

Πληρωθέντων δέ τῶν στίχων·

Ὁ α΄ Χορός: Δόξα, Καί νῦν, καί ψάλλει ὁλόκληρον τό Τροπάριον.

Εἶτα·

2.– Τό Ζ΄ Ἀνάγνωσμα· «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν...».

Ὁ β΄ Χορός: Ψάλλει τό Τροπάριον· «Ἀνέτειλας, Χριστέ, ἐκ Παρθένου...».

Ὁ Ἀναγνώστης: Τούς στίχους, εἰς ἕκαστον τῶν ὁποίων··

Οἱ Χοροί: Ἐναλλάξ ψάλλουσι τό τέλος· «Μάγους ὁδηγήσας...».

Πληρωθέντων δέ τῶν στίχων·

Ὁ β΄ Χορός: Δόξα, Καί νῦν, καί ψάλλει ὁλόκληρον τό Τροπάριον.

Εἶτα·

3.– Τό Η΄ Ἀνάγνωσμα· «Προσέθετο Κύριος...».

Εὐθύς·

Ὁ Διάκονος: «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν».

Ὁ Ἱερεύς: «Ὅτι ἅγιος εἶ ὁ Θεός ἡμῶν...».

Τρισάγιον.

Ἀπόστολος: «Πολυμερῶς καί πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεός...» (Ἑβρ. α΄ 1-12).

Εὐαγγέλιον: «Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ἐξῆλθεν δόγμα...» (Λουκ. β΄ 1-20).

Καθεξῆς ἡ Θ. Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.

Εἰς τό Ἐξαιρέτως: «Ἐπί σοί χαίρει...».

Κοινωνικόν: «Αἰνεῖτε...».

         «Εἴδομεν τό φῶς...».

Ὀπισθάμβωνος Εὐχή: «Ὁ θυσίαν αἰνέσεως...».

Ἀπόλυσις: «Ὁ ἐν σπηλαίῳ γεννηθείς καί ἐν φάτνῃ ἀνακλιθείς διά τήν ἡμῶν σωτηρίαν, Χριστός ὁ ἀληθινός Θεός...».

Ἐν τῇ τραπέζῃ νηστείᾳ.
 

 108. Πρβλ. ὑποσημ. 107.

 109. Ὡσαύτως.

 110. Πρβλ. ὑποσημ. 9, Ἑσπερινοῦ Θεοφανείων.